85 jaar na de capitulatie: Rijsoord stond stil bij verlies van vrijheid

Donderdagmiddag 15 mei 2025 stond de kleine Ridderkerkse wijk Rijsoord in het teken van herinnering. Het was precies 85 jaar geleden dat Nederland zich overgaf aan Nazi-Duitsland. Een historisch moment dat zich afspeelde in een bescheiden schoolgebouw aan de Rijksstraatweg 101 – inmiddels een gemeentelijk monument.

De herdenking bracht jong en oud samen op deze bijzondere plek, waar de geschiedenis nog steeds tastbaar voelt.

Een indrukwekkende herdenking op historische grond

Het weer werkte mee, de stemming was ingetogen maar warm. Rond kwart voor één stroomden de eerste bezoekers het terrein op, waar muziekvereniging Harpe Davids de toon zette. De klanken gaven meteen een gevoel van eerbied, passend bij de plek waar generaal Henri Winkelman op 15 mei 1940 de Nederlandse capitulatie ondertekende.

De officiële ceremonie begon om 13.00 uur met een welkomstwoord van generaal-majoor Jan-Paul Apon, voorzitter van het Ridderkerkse veteranencomité. Hij benadrukte het belang van blijven herdenken, juist nu de laatste ooggetuigen er steeds minder zijn.

Toespraken van jong en oud

Burgemeester Marco Oosterwijk nam vervolgens het woord. In zijn toespraak legde hij de nadruk op de pijnlijke, maar noodzakelijke herinnering aan het verlies van vrijheid. “Op deze plek werd de hoop op verzet ingeruild voor het besef van onderwerping. Maar vandaag staan we hier vrij – en dat danken we mede aan het feit dat we blijven herdenken,” aldus de burgemeester.

Een bijzonder moment volgde toen kinderburgemeester Lucas Rijsdijk het podium betrad. Met opvallend veel rust en overtuiging sprak hij over de betekenis van vrijheid voor zijn generatie. Zijn woorden maakten indruk, vooral op de aanwezige scholieren.

Jeugd brengt historie tot leven

Leerlingen van het Gemini College lazen daarna zelfgeschreven gedichten voor over oorlog, vrijheid en herinnering. Korte maar krachtige teksten die raakten, juist vanwege hun eenvoud. Daarmee werd duidelijk hoe belangrijk het is om jonge generaties actief te betrekken bij herdenken.

Boek ‘Tien dagen in Rijsoord’ onthuld

Een hoogtepunt van de middag was de presentatie van het boek Tien dagen in Rijsoord. Het eerste exemplaar werd overhandigd aan kinderburgemeester Lucas. De auteurs – Hans Onderwater, Nico van den Berg en Gert van ’t Zelfde – waren aanwezig en kregen een warm applaus voor hun werk.

Het boek is speciaal geschreven voor groep 8-leerlingen en vertelt op begrijpelijke wijze over de gebeurtenissen in de meidagen van 1940. “Met dit boek geven we het verhaal door,” zei burgemeester Oosterwijk. “Zodat ook onze jeugd begrijpt waarom herdenken nog altijd zo belangrijk is.”

Bij de uitreiking waren ook achterkleinkinderen van Winkelman aanwezig. Net als familie van de Duitse soldaat Walter Kretschmann die op 13 mei 1940 in Ridderkerk sneuvelde.

Een moment van stilte en verbondenheid

Om 13.30 uur volgde het trompetsignaal, waarna iedereen een minuut stil was. Het Wilhelmus werd gespeeld door Harpe Davids samen met Sursum Corda, en dat zorgde voor kippenvel bij menigeen.

Daarna legden burgemeester Oosterwijk en kinderburgemeester Lucas Rijsdijk samen een krans bij het monument.

Vervolgens was het de beurt van de leerlingen van het Gemini college voor het leggen van bloemen bij het monument

Nazorg met een hapje en herinnering

De herdenking werd afgesloten met een samenzijn in de Opstandingskerk, pal naast de oude school. Onder het genot van een drankje en wat lekkers spraken bezoekers met elkaar over de middag, de geschiedenis en het belang van blijven herinneren.

Historisch pand krijgt blijvende rol

Sinds eind 2023 is het voormalige schoolgebouw officieel in handen van de gemeente. Met de aanwijzing als gemeentelijk monument is het gebouw beschermd tegen sloop en krijgt het steeds meer de functie van herinneringsplek. Momenteel onderzoekt de gemeente – samen met een gespecialiseerd bureau – hoe het verhaal van de Nederlandse capitulatie hier op een passende manier verteld kan blijven worden.

Want hoewel 85 jaar inmiddels verstreken zijn, blijft de centrale vraag actueel: hoe verloor Nederland haar vrijheid – en hoe zorgen we dat we die nooit meer kwijtraken?

Burgemeester Marco Oosterwijk blikt terug op de herdenking: “Het was bijzonder om precies 85 jaar later op de plek te zijn waar Nederland haar vrijheid verloor. Het is belangrijk om stil te staan bij vrijheid omdat het nooit vanzelfsprekend is. Nog belangrijker is het om de verhalen door te geven van mensen die ook een leven zonder vrijheid kennen. Het boek is daar een mooi voorbeeld van. Zo hopen we de volgende generatie op het hart te drukken hoe belangrijk het is om vrijheid te koesteren, bewaken en door te geven. We zijn de auteurs van het boek dan ook heel dankbaar voor hun harde werk.”

Foto’s: Wessel Dekker