Met groep 8 terug naar 1945: Leerlingen herdachten drama aan de Donckselaan
Het was dinsdagmiddag, 13 mei. Rond 14.20 uur heerste er een plechtige stilte op de Donckselaan. Leerlingen van groep 8 van basisschool De Driemaster stonden samen met tientallen aanwezigen bij het monument dat herinnerde aan een dramatische episode uit de bevrijdingstijd, exact tachtig jaar geleden. Met een bloemenkrans, een trilling in de stem en historische kennis in hun hoofd, brachten zij eer aan acht mannen die op 8 mei 1945 slachtoffer waren geworden van een dodelijke wraakactie van Duitse soldaten. De herdenking werd muzikaal begeleid door Harmonie Slikkerveer.
Van opluchting naar tragedie
Drie dagen eerder had Nederland de bevrijding gevierd: Nazi-Duitsland had gecapituleerd en de bezetting was officieel voorbij. Maar vrede betekende niet meteen veiligheid. In Ridderkerk, waar het drama zich afspeelde, laaide het geweld plotseling weer op toen de Binnenlandse Strijdkrachten, in opdracht van burgemeester Crezée, vrouwen arresteerden die tijdens de oorlog met de Duitsers zouden hebben geheuld.
Wat volgde was een vuurgevecht bij de woning van huisarts Berger – een huis dat nog altijd aan de Donckselaan staat, stil en ingetogen naast het herdenkingsmonument. Duitse soldaten sloegen terug met meedogenloze precisie: acht mannen werden opgepakt, met de handen omhoog tegen een garagedeur gezet, gefouilleerd te midden van geschreeuw en bevelen. Rond 21.45 uur die avond klonk een bevel. Eén voor één werden ze neergeschoten. Zes van hen overleden ter plekke. Twee wisten het wonder boven wonder te overleven.
Een plek om nooit te vergeten
Een jaar na deze zwarte dag, op 8 mei 1946, werd er een tijdelijk gedenkteken geplaatst. Het definitieve monument, met de sobere maar krachtige tekst ‘Gevallen door het geweld des vijands’, werd op 17 mei 1947 onthuld. Sindsdien stond het daar, bescheiden maar onmiskenbaar aanwezig, pal naast het huis van dokter Berger – een plek waar geschiedenis voelbaar bleef.
Basisschool De Driemaster heeft het monument geadopteerd. Elk jaar organiseert groep 8 de kranslegging, een initiatief dat meer was dan een verplicht schoolproject. Het was een moment van bewustwording. Van geschiedenisles in de buitenlucht. Van stilstaan bij het feit dat vrijheid nooit vanzelfsprekend is.
“We deden dit samen”
De herdenking werd elk jaar opnieuw met zorg voorbereid. Leerlingen verdiepten zich in de verhalen van toen, schreven teksten, maakten tekeningen en legden bloemen neer. Voor veel kinderen was het de eerste keer dat de Tweede Wereldoorlog geen abstract hoofdstuk in een geschiedenisboek was, maar een verhaal met echte mensen, op een echte plek, in hun eigen dorp.
“Het was indrukwekkend om dit samen met de kinderen te mogen organiseren,” vertelde een leerkracht van De Driemaster. “Ze namen het serieus, stelden veel vragen en voelden dat dit méér was dan een gewone schooldag.”
De kranslegging stond open voor iedereen: wie wilde, kon langskomen en meedoen. “Juist in een tijd waarin het nieuws weer vol stond met oorlog en conflict, vond ik het belangrijk dat we elkaar hier ontmoetten,” zei een buurtbewoner. “Om samen te herdenken. En samen te beseffen wat vrijheid betekent.”
Herdenken deden we samen
De jaarlijkse herdenking aan de Donckselaan was geen grootschalig evenement met fanfare of spotlights. Maar misschien was het juist die eenvoud die het zo krachtig maakte. Een schoolklas, een paar bossen bloemen, en een verhaal dat bleef voortleven. Niet omdat het moest, maar omdat we het niet mochten vergeten.
Foto’s: Wessel Dekker