Op initiatief van Ridderkerker Coen van ’t Veer is een vergeten Indische roman van Henriëtte Wilhelmina Beijerinck heruitgegeven. De wetenschapper heeft “Het mooiste meisje aan boord” weer voor iedereen beschikbaar willen maken. Er is nog maar één exemplaar van de oorspronkelijke editie uit 1894 in een bibliotheek in Zuid-Afrika. “Het is een klein boek van groot belang” vindt Van ’t Veer.
“Het mooiste meisje aan boord” was een bijzondere vangst bij de studie van Coen van ’t Veer, die in 2020 promoveerde op het proefschrift “De kolonie op drift”. Hij belichte daarin de koloniale identiteit in verhalen die spelen op mailboten tussen Nederland en Nederlands-Indië tussen 1850 en 1940. De Ridderkerker kreeg voor deze studie van de universiteitsbibliotheek van Potchefstroom een pdf-kopie van het verloren gewaande boek. “Er is geen exemplaar meer van te vinden. Ik heb het pas nog geprobeerd bij het Damesleesmuseum in Den Haag. Volgens de administratie is het in 1906 negen keer uitgeleend. In die bibliotheek zijn alle boeken in de volgorde van aanschaf genummerd. “Het mooiste meisje aan boord” staat er niet meer tussen. Iemand heeft het niet meer teruggebracht…” vertelt Van ’t Veer.
Afwijkend perspectief
Hij benutte de stille coronajaren om meer aan de weet te komen over de schrijfster. Er blijkt weinig van haar bewaard te zijn. Van haar debuutroman “Schuldig verklaard” is geen enkel exemplaar bekend en er zijn geen nummers te vinden van het in Batavia uitgegeven damesweekblad Insulinde, waarvoor ze als hoofdredactrice veel schreef. Er zijn geen foto’s waar ze op staat en het is onbekend waar ze is begraven naar haar overlijden in 1906 in Hilversum.
Literair is Beijerinck niet van hoogstaand niveau. Toch vindt Coen van ’t Veer dat de schrijfster van bellettrie het verdiend om aan de vergetelheid te worden ontrukt. “Dat komt omdat ze in haar tijd een bijzondere positie innam. In “Het mooiste meisje aan boord” heeft ze een belangrijke rol gegeven aan een Javaanse njai, een inheemse vrouw die ze als sterke vrouw neerzet. In alle andere boeken uit die periode werd veel negatiever over de Indonesische voormoeder van zoveel Indische Nederlanders geschreven. Het afwijkende perspectief op de koloniale verhoudingen maakt de roman tot een emancipatoir markeerpunt in de Nederlands-Indische literatuur. “Het is geen Max Havelaar, maar op dit punt zeker de moeite waard” vindt de wetenschapper.
Voor de heruitgave is de oorspronkelijke tekst intact gelaten en met een klassieke letter gedrukt. Coen van ’t Veer voorzag het boek van een inleiding en vond striptekenaar Peter van Dongen bereid om een tekening te maken voor de cover.
“Het mooiste meisje aan boord” is voor € 17,50 te koop in de boekhandel.
Door: BAR Lokale Media, deze week te lezen in De Combinatie.