11 mei 1940. De zwartste dag uit de geschiedenis van Alblasserdam. Op die dag voerden de Duitse invallers vier zware bombardementen uit op het Alblasserdamse dorp. 28 inwoners kwamen hierdoor om het leven en circa 180 woningen en winkels werden verwoest. De oorlog was hiermee ook voor Alblasserdam een feit.
Dit jaar is het 80 jaar geleden. Alblasserdam staat dit jaar uitgebreid stil bij het uitbreken van de oorlog en de 75 jaar vrijheid die we vieren. Het programma wijkt af van de oorspronkelijke ideeën, maar spontane acties vanuit inwoners en bedrijven zorgen er toch voor dat deze belangrijke periode niet zomaar voorbij gaat.
Maandag 11 mei zullen op de tijdstippen dat de bombardementen op Alblasserdam werden uitgevoerd, namelijk om 10.00 uur, 12.40 uur, 14.00 uur en 14.10 uur, alle kerkklokken in Alblasserdam luiden. Op deze dag zal er ook een nieuwe website gestart worden waarmee een virtuele wandeling gemaakt kan worden door Alblasserdam. Met deze virtuele wandeling wordt getoond hoe Alblasserdam er na de zware bombardementen uit heeft gezien.
Het idee en de ontwikkeling van deze website en virtuele wandeling, die vanaf volgende week maandag te bezoeken is via www.11mei1940.nl, is afkomstig van de Alblasserdammer Edgar Veen.
“Al van kinds af aan ben ik gefascineerd door de tweede wereldoorlog. Mijn eerste spreekbeurt op de lagere school ging hier dan ook over.” begint Edgar zijn verhaal:
“Ik weet niet of het komt doordat ik mijn hele leven in de Polderstraat woon en dus dagelijks langs het oorlogsmonument loop. Maar de verhalen uit die tijd intrigeren mij. Het is simpelweg niet voor te stellen voor ons hoe de mensen van toen geleefd hebben. En het is een periode waarvan ik hoop dat we die ook nooit meer mee hoeven te maken. Maar dat wil niet zeggen dat we die periode daarom moeten vergeten. Zeker nu de laatste generatie nog onder ons is, die de oorlog bewust en van nabij hebben meegemaakt, is het belangrijk om de herinneringen levend te houden.”
“Ik hoop dat door middel van de virtuele wandeling meer mensen op een eenvoudige manier kunnen zien hoe Alblasserdam er toen uit heeft gezien. Ik loop al een paar jaar met het idee rond om dit op een digitale manier beschikbaar te maken. Het idee is ontstaan toen ik een foto op internet vond van het bombardement. Hierop is de woning waar ik mijn hele leven al woon volledig op te zien. De huizen rondom mijn woning zijn vernietigd door het bombardement. Maar het huis waar ik nu in woon is nagenoeg volledig intact. Door deze foto met nu te vergelijken maakt het de oorlog voor mij meer beeldend.”
Er zijn verschillende technieken om een virtuele wereld te maken, veelal zijn hier hoge kosten aan verbonden of is de software om hiermee te werken te complex. Om deze twee redenen heeft het project een tijd in de koelkast gestaan. Diverse pogingen zijn ondernomen om dit in beeld te brengen, maar vervolgens bleek de software niet gebruiksvriendelijk te zijn. Voor deze virtuele wandeling wordt gebruikt gemaakt van de software van Google. Google heeft praktisch van elke straat een 360 graden foto gemaakt. Daarnaast hebben ze gratis software ontwikkeld waarmee je zelf vrij bent om dit te kunnen ontwikkelen. Daarbij hebben bezoekers ook geen aparte software nodig. Alles is via een internet browser te bezoeken en te bekijken.
“Bezoekers hoeven niets te installeren, de link openen op een computer, telefoon of tablet is voldoende. Als je de virtuele wandeling op je telefoon of tablet opent krijg je wel een extra dimensie waarbij de beweging van je telefoon ook de beweging van het beeld betekent. Beweeg jij je scherm naar rechts, dan beweegt ook de afbeelding naar rechts. Hiermee kan je dus in je eigen kamer echt 360 graden rond bewegen.”
Alle gebruikte foto’s zijn afkomstig uit de digitale collectie van de Historische Vereniging West-Alblasserwaard (HVWA). Zij beschikken over circa 140 foto’s van of rond het bombardement. Uit deze collectie is een voorselectie gemaakt van 80 foto’s. Hiervan zijn bijna 50 foto’s op nagenoeg de exacte plek in beeld gebracht.
“Zonder de medewerking van de HVWA was dit project niet gelukt. Zij hebben een hele mooie collectie vast kunnen leggen. En van de meeste foto’s ook een toelichting waar de foto van is of waar hij is gemaakt.” Toch was het nog een hele klus om dit uit te zoeken.
“Per foto moest ik zoeken waar hij genomen is, hiervoor heb ik ook foto’s opgezocht van voor het bombardement. Soms zijn er foto’s die vanuit een hele andere kant gemaakt zijn, maar door de gebouwen en gevels te vergelijken vind je de juiste plek. Als je dan op een gegeven moment de foto kunt herleiden naar de exacte plek geeft dat wel voldoening.“
Op dit moment wordt de laatste hand gelegd aan de virtuele rondleiding en de bijbehorende website. Ook zijn er nog een aantal foto’s die nog niet herleid kunnen worden. De leden van de HVWA zijn nu druk om van deze paar foto’s hier duidelijkheid in te krijgen.
Het is de bedoeling dat de website www.11mei1940.nl online gaat en door iedereen bezocht gaat worden. Edgar heeft er alle vertrouwen in dat dit gaat lukken. “Juist nu met de Corona crisis is dit een manier waarop iedereen veilig een kijkje in de geschiedenis kan nemen. De HVWA organiseert sinds enkele jaren een bombardementswandeling, maar die kan nu uiteraard geen doorgang vinden. Alhoewel deze virtuele wandeling geen vervanging hiervan is, kan iedereen die hier enigszins interesse in heeft hier wel gebruik van maken. Ik ga er alles aan doen om de website exact 80 jaar later te lanceren.”
De manier waarop of op welk tijdstip is nog niet helemaal bekend. Wel is het waarschijnlijk dat dit tijdens de gespreksmarathon, die burgemeester Jaap Paans deze week in Landvast houdt, gaat gebeuren. Na de lancering zal de virtuele wandeling nog verder worden aangepast. Op dit moment bevat de wandeling één geluidsfragment en verder alleen maar foto’s. Het is de wens om naast de foto’s nog meer geluidsfragmenten te plaatsen die nog meer vertellen wat het verhaal achter de foto is. Verder moet de website een centraal punt worden waarin ook achtergrondverhalen te vinden zijn. Edgar hoopt dat de website uiteindelijk ook door het onderwijs gebruikt gaat worden tijdens de geschiedenislessen. “Ik denk dat door het beeldender te maken de generatie van nu een betere voorstelling kan maken hoe het toen geweest is en waarom we dit niet moeten vergeten. Met deze wandeling zie je precies hoe het er in het centrum uit heeft gezien. Dat brengt deze periode weer wat dichterbij en zo blijven we hopelijk bewust wat echte vrijheid inhoud.”
Ook is de hoop dat er nog meer foto’s gevonden worden die in de wandeling verwerkt kunnen worden. Dus mochten er nog mensen thuis zijn die foto’s hebben van het bombardement of de oorlogsjaren, dan is de oproep van Edgar om deze te delen met de HVWA. Deze kunnen zij digitaal vastleggen, het origineel kan en mag uiteraard in eigen bezit blijven. Hij vindt het belangrijk om zoveel als mogelijk vast te leggen. Het is iets wat we niet meer mee willen maken, maar absoluut niet mogen vergeten. Mocht u foto’s hebben, dan vindt u op de website www.11mei1940.nl hier nadere informatie over.